Door: Derk Jan Poel – diaconaal consulent

Het is al weer jaren terug. De predikant kondigde het slotlied aan en zei vervolgens in één adem: ‘maar nu eerst nog even de collecte’. Toen viel zijn blik op mij, de diaconaal consulent, en het schaamrood kleurde zijn gezicht. Na de dienst kwam hij naar me toe: hij had het niet zo bedoeld en natuurlijk was de collecte een volwaardig onderdeel van de dienst. We hebben er hartelijk om gelachen, maar ‘nu eerst nog even de collecte’ is wel typerend voor hoe we de collecte vaak ervaren: iets wat ook nog even moet in een kerkdienst en wat er een beetje bijhangt.

Het gaat ergens over

Toch gaat de collecte echt wel ergens over. Niet voor niets kondigde de dominee vroeger ‘de dienst der offeranden’ aan. In deze ouderwetse woorden klinkt door waar het om gaat: je brengt een offer. Natuurlijk is die ene euro niet echt een offer, maar een concrete en zichtbare uiting van een leven vanuit dankbaarheid.

In zondag 38 uit de catechismus leren we dat het bewijzen van barmhartigheid aan de armen een fundamenteel onderdeel is van onze eredienst. Dat betekent ook iets voor de invulling van de collecte en is reden genoeg om deze een volwaardige plaats te geven in de samenkomst op zondag. Hoe doe je dat, juist ook in een tijd waarin we fysiek en online, de collectezak en collecteapps, met elkaar combineren? In deze blog geef ik een aantal suggesties.

Creëer een herkenbaar moment

Allereerst is en blijft een herkenbaar collectemoment van belang. Juist ook als het collecteren zelf, om wat voor reden dan ook, aan het eind of misschien zelfs wel buiten de dienst om plaatsvindt. Je kunt zo’n moment markeren met een bijbeltekst die aanspoort tot concrete dankbaarheid, zoals bijvoorbeeld 1 Kronieken 29:14 of 2 Korintiërs 8:7-10. Geef verder een inhoudelijke toelichting. Denk ook eens aan een persoonlijke toelichting door iemand die betrokken is. Daarnaast kan de diaconie dit moment ook gebruiken voor diaconale mededelingen. Denk aan praktische diaconale zaken, zoals de uitnodiging voor een buurtmaaltijd, een verzoek om een fiets voor een asielzoeker of om vervoer van een gemeentelid naar het ziekenhuis in de komende week.

Verbind aan gebed

Verbind de inzameling van de gaven aan het gebed, want deze kunnen niet los van elkaar worden gezien. Zowel ons geven als de voorbede staan in de orden van dienst bewust ná de preek, als een antwoord op Gods grote liefde en als een uiting van onze bereidheid om mee te doen in Zijn missie. Dat uiten we zowel in ons geven als in ons hartstochtelijk gebed. Laat daarom de predikant (of waarom niet een diaken?) tijdens het ‘grote gebed’ (dankzegging en voorbede) nadrukkelijk bidden voor het betreffende collectedoel.

Onderstreep met een lied

Verder kan voor of tijdens de inzameling een passend lied worden gezongen of gespeeld. Vaak worden de collecte en het slotlied in een adem aangekondigd. Er ontstaat dan een glijdende overgang tussen collecte en slotlied en dat doet geen van beide recht. Laat het lied tijdens de collecte daarom niet het slotlied van de dienst zijn. En kondig het slotlied pas aan, wanneer de collecte is afgerond. Zo versterk je de zelfstandige plaats van de inzameling én ook het eigen karakter van het slotlied.

Blijf informeren

Natuurlijk is goede voorlichting aan de gemeente door de diaconie belangrijk. Vaak kan er meer gedaan worden aan het informeren over de collectedoelen. Via de kerkenapps zijn daar allerlei mogelijkheden voor. En natuurlijk via het kerkblad, de nieuwsbrief en de website van de kerk. Vergeet niet om achteraf ook de opbrengst van de collecte te melden.
Besef dat als je er weinig over communiceert, je het beeld versterkt dat een collecte er een beetje bij hangt. En andersom, als je er steeds bewust over communiceert, laat je zien dat de collecte een volwaardig onderdeel is van het leven van de gemeente.

Kies eens een andere vorm

De collecte heeft vanouds een sterk diaconale insteek. Dat kun je op verschillende manieren benadrukken. Bijvoorbeeld met een tijdcollecte, waarin je gemeenteleden vraagt een deel van hun tijd te geven aan een activiteit in de buurt. Of daag gemeenteleden uit met een omkeercollecte: elk gemeentelid pakt een kaartje uit de collectezak met daarop een kleine diaconale uitdaging. Voor beide kun je een draaiboek downloaden. Of maak een het concreet via een collecte in natura: zamel producten voor de voedselbank in, bij voorkeur niet buiten de dienst en kerkzaal om, zodat de inzameling een zichtbaar onderdeel is van de samenkomst.

Bovenstaande suggesties kunnen helpen om de inzameling van de gaven meer tot haar recht te laten komen. Heb je nog andere suggesties? Laat het vooral weten! Want we delen graag mooie voorbeelden uit de praktijk. Mail je suggesties naar info@kerkpunt.nl.

Wil je meer weten?
Neem contact op met Derk Jan Poel

derkjan.poel@kerkpunt.nl 0683944555