Door: Willem Smouter – adviseur kerkenraden bij conflict en in ontwikkeltrajecten
Elk jaar vind ik het weer bijzonder om te zien: zoveel vrijwilligers in de kerk die uit zichzelf initiatieven nemen waarmee ze bijdragen aan de roeping om samen het geloof te oefenen en God te eren. Het kinderwerk, het omzien naar elkaar, muzikale talenten – je ziet het allemaal.
Een stuk lastiger is het op veel plaatsen om mensen te vinden die op langere termijn de verantwoordelijkheid willen dragen, met name in de kerkenraad. Kerken zijn in dat opzicht overigens niet uniek. In veel vrijwilligerswerk is het eenvoudiger om vrijwilligers te vinden voor tijdelijke uitvoerende klussen dan voor bestuurlijk werk.
Wat wel speciaal bij de kerk hoort, is dat bij het begin van het seizoen ook bezinning start op wat dat leidinggeven nu eigenlijk inhoudt. Bij Kerkpunt horen we dan vaak dat de bedoeling is om te focussen op geestelijk leidinggeven.
Een dergelijke bezinning en focus kan ik elke kerkenraad aanraden. We moeten het er dan wel over hebben wat dat ‘geestelijk leidinggeven’ inhoudt. Er zit regelmatig de wens achter om niet eindeloos te vergaderen over allerlei praktische details (“de kleur van het toiletpapier”). Die wens is volkomen terecht. Maar is dat wel het eigenlijke punt? Zo’n wens gaat eerder om het stoppen met slecht leidinggeven dan dat het niet geestelijk genoeg is. In het bedrijfsleven noem je dat micromanagement, dat de chef zich met allerlei details bemoeit. Dat is zeer verleidelijk en uiteindelijk dooft het eigen initiatief van de medewerkers.
Zou je Geestelijk niet allereerst met een hoofdletter moeten lezen? Dat betekent dat je je wilt laten leiden door de Geest in plaats van door aardse begeerten (Galaten 5). Het gevolg betekent in ieder geval dat je als ambtsdragers persoonlijk en gezamenlijk wilt luisteren naar en bidden om Gods leiding bij je werk. Het betekent ook dat je in de lijn van de Geest voorrang geeft aan liefde, vreugde, vrede en andere vruchten boven snel succes en controle over alle details. De Geest immers waait waarheen Hij wil en dat sluit niet altijd aan bij ons jaarplan, helaas.
Dus ja: laat je niet verleiden tot micromanagement. Maar probeer ook niet het leven op te knippen in twee stukken: geestelijke zaken voor de kerkenraad en bestuurlijke kwesties voor een commissie daarbuiten. Ten eerste hebben alle zaken ook een geestelijk karakter: je zou best om principiële redenen kunnen overstappen op fairtrade koffie, of – wie weet – zelfs op een ander merk toiletpapier. En ten tweede kun je niet de hele praktische verantwoordelijkheid uit handen geven aan een commissie van niet-ambtsdragers en er daarmee zelf buiten blijven. Als er ooit iets mis gaat, heus, dan wordt de kerkenraad erop aangesproken en die kan niet zeggen “sorry, dat hebben we uitbesteed”.
Hoe je dat dan wèl doet, Geestelijk leidinggeven, dat vat je niet even in één blog samen. We zouden heel graag ervaringen en ideeën horen uit de verschillende gemeenten. En ja, we zijn als Kerkpunt ook graag beschikbaar om de bezinning daarop te komen begeleiden.
Maar om één tipje van de sluier op te lichten: Geestelijk leiding geven draait om ‘vertrouwen’. Schenk mensen die zich voor de gemeente willen inzetten vertrouwen in hoe ze het doen. Vraag hen ernaar, luister naar hun ervaring en geef blijk van waardering. En, als ik het nu even geestelijk mag formuleren, kondig niet teveel grootse plannen af maar: zegen! Zegen het goede dat je in de gemeente en haar omgeving ziet gebeuren. Je zult zien dat er dan meer te doen en minder te vergaderen is.