De diaconie heeft vanouds een belangrijke taak in het steunen van mensen met financiële zorgen. Grote kans dat je als diaken te maken krijgt met situaties van schulden en armoede, binnen en buiten de kerkelijke gemeente. Op deze pagina lees je meer over wat armoede is, wat oorzaken zijn en wat het met mensen doet.
Er zijn verschillende definities van armoede. Arm zijn betekent dat je voor langere tijd te weinig middelen hebben om rond te kunnen komen. Je kunt niet beschikken over dat wat in de samenleving als minimaal noodzakelijk geldt. Denk hierbij aan de dagelijkse levensbehoeften zoals voeding en kleding, huur, gas, water en elektra, zorgpremie en verzekeringen. Maar ook het sociaal maatschappelijk verkeer. Je kunt niet meedoen aan maatschappelijke activiteiten waardoor financiële problemen vaak resulteren in een sociaal isolement. Armoede is dus een relatief begrip. Het hangt ervan af wat de maatschappij als ‘minimaal benodigd’ beschouwt. In Nederland ziet armoede er dus anders uit dan in bijvoorbeeld Ethiopië.
'Vorig jaar had ik nog 33 euro per week te besteden. Dat red ik niet meer. Ik kocht toen eens per week een stukje kaas. Nu eens per maand. Koffie? Het apparaat is de deur uit. Rondkomen wordt steeds lastiger. Ik ga er niet dood van, maar het is knap waardeloos.' Martin, 58 jaar
Het armoedenonderzoek 2023 laat zien dat de inzet van kerken veel, veelzijdig en vaak nog onbekend is.
Lees meerArmoede heeft allerlei oorzaken. Denk aan life-events en onverwachte gebeurtenissen zoals een scheiding, het verliezen van je baan, de coronacrisis, stijgende energieprijzen, sterke inflatie, Ook persoonlijke factoren zoals een chronische ziekte, psychische problemen of een licht verstandelijke beperking kunnen een rol spelen. Daarnaast zijn er structurele oorzaken zoals uitkeringen waarvan mensen niet kunnen rondkomen, een ingewikkelde toeslagenstelsel, gebrek aan betaalbare woonruimte of werk dat te weinig betaalt om van te kunnen leven.
Het is niet makkelijk om toe te geven dat je het niet redt. Daardoor blijven situaties van armoede en schulden vaak lang verborgen. Hoe krijg je er toch zicht op?
Lees meerDe laatste jaren neemt het aantal mensen met schulden sterk toe. Nu is er bij armoede niet altijd sprake van schulden, maar je snapt dat in een situatie waarin je van weinig moet rondkomen, schulden zo zijn gemaakt. Ook bij ingrijpende gebeurtenissen in het leven, zoals het overlijden van een partner, echtscheiding of werkloosheid is er een verhoogd risico op schulden. Er moet dan een nieuw evenwicht gevonden worden en ook financieel treden er veranderingen op. Uit onderzoek blijkt dat bijna zestig procent van de mensen met een betalingsachterstand te maken heeft gehad met een dergelijk life-event. Met name het ontbreken van overzicht in de nieuwe situatie is een belangrijke veroorzaker van de financiële problemen.
In de praktijk zien we verschillende soorten schulden, zoals:
De afgelopen jaren zien we een toename van overlevingsschulden: mensen krijgen het steeds moeilijker met het betalen van vaste lasten als zorg, huur en gas/water/licht (Nibud).
Onder schulden kun je behoorlijk gebukt gaan. De gevolgen zijn vaak schrijnend, zeker als er kinderen bij betrokken zijn. Stress is funest voor je hersenfuncties. Ook stress als gevolg van armoede of schulden. Concentreren wordt lastiger en plannen en organiseren lukt niet goed meer. Je wordt onzorgvuldig, afwezig, impulsief en je maakt gemakkelijk foute keuzes. Omgekeerd kan ook, denk aan impulsaankopen. De zelfcontrole kan onder druk van stress zo afnemen, dat je geld uitgeeft dat je niet hebt. Onderzoek naar schaarste laat zien dat mensen wel anders willen, maar dat de stress hen zo overneemt dat ze vooral bezig zijn met overleven op de korte termijn.
Schulden worden problematisch wanneer deze niet meer zonder hulp in drie jaar tijd zijn af te lossen. Vaak is er sprake van een betalingsachterstand van een aantal maanden voor de woonlasten, lopende leningen, energie- of waterrekening, zorgverzekering, gemeentelijke en andere belastingen, telefoonrekeningen of het schoolgeld. De checklist schuldensituatie geeft een eerste indicatie van de ernst van het probleem.
Verwijs bij problematische schulden door naar de gemeente. Komt iemand er zelf niet goed uit of durft iemand niet, loop dan met deze persoon mee. Houdt vervolgens een vinger aan de pols.
Iemand in geldzorgen of schulden zoekt gemiddeld pas na 5 jaar hulp. Vaak uit schaamte. Doorbreek nú het taboe op geldzorgen en praat er met elkaar over! In de kennisbank op www.redjehetwel.nl vind je allerlei materialen die je hierbij kunnen helpen.
De diaconie steunt mensen met financiële zorgen. Hoe kun je dat het beste doen? Hier vind je tips.
Lees meerOok als diaken kun je te maken krijgen met situaties waarbij de schulden zo hoog zijn, dat iemand niet meer in staat is om hier zonder hulp uit te raken. Bij problematische schulden is vaak specifieke deskundigheid nodig. Moedig zo iemand aan professionele hulp in te schakelen, begeleid hem of haar daar zo nodig bij. Ook wanneer schuldenproblematiek het gevolg is van verslavingen of gedragsproblemen, of wanneer er afspraken gemaakt moeten worden met schuldeisers, is professionele hulp aan te bevelen. Je kunt hiervoor terecht bij de reguliere schuldhulpverlening van de gemeente of bij een particuliere schuldhulpverleningsorganisatie.
Een groeiend aantal huishoudens heeft financiële problemen. Ook achter heel wat voordeuren in je eigen wijk en gemeente. SchuldHulpMaatje leidt vrijwilligers op tot deskundige maatjes voor mensen met (dreigende) schulden. Zij bieden praktische ondersteuning, een luisterend oor en motiveren om vol te houden. Dankzij de maatjes slagen veel meer mensen erin om hun schulden af te lossen, maar ook schuldenvrij te blijven.
www.schuldhulpmaatje.nl