We willen meer diaconaat naar buiten, zonder dat dit ten koste gaat van de onderlinge zorg. Bovendien moet het wel goed worden georganiseerd. Ook vinden we het belangrijk dat er goed wordt gecommuniceerd over het diaconaat en dat er een sterke link is met het Evangelie. Dat zijn de belangrijkste conclusies van een onderzoek (2014) in onze kerken.
Dit onderzoek is uitgevoerd binnen de CGK, NGK en GKv (door het Centrum van Samenlevingsvraagstukken) en onderzocht het huidig en gewenst diaconaat en wat daarvoor nodig is. Hieronder vind je de belangrijkste conclusies een aanbevelingen.
Dit onderzoek is uitgevoerd binnen de CGK, NGK en GKv (door het Centrum van Samenlevings-vraagstukken) en onderzocht het huidig en gewenst diaconaat en wat daarvoor nodig is.
We hebben als kerk niet alleen een Woord voor de wereld. Er is dan ook een duidelijke wens om het diaconaat niet op te sluiten binnen de kerkmuren. Deze wens sluit mooi aan bij de ontwikkelingen die op ons af komen. Het betekent echter ook een uitbreiding van onze diaconale inzet. Dat betekent dat we er samen mee aan de slag gaan, want alleen lukt het niet! Diaconieën zullen nog meer moeten werken aan de inzet van gemeenteleden. Dat betekent ook dat we de vraag eerlijk onder ogen zien hoe we dit met onze volle agenda’s kunnen realiseren en of we hierin andere keuzes zullen moeten maken.
Daarnaast is samenwerking met andere diaconieën en diaconale organisaties essentieel, omdat dit stimulerend en drempelverlagend werkt. Daarnaast kan het bundelen van krachten, expertise, vrijwilligers, fondsen, allemaal bijdragen aan een sterker diaconaat in de samenleving.
Het is niet voldoende om de huidige activiteiten alleen wat te verleggen. Het gaat om nieuwe activiteiten die een uitbreiding betekenen van wat momenteel gedaan wordt door diaconieën en gemeenten. Juist daarom is het belangrijk om het diaconaat goed te organiseren en heldere keuzes maken. Diakenen zullen zich meer dan tot nu toe moeten toeleggen op coördinatie, netwerken en signalering.
Organisaties zoals Present en de voedselbank zijn stimulerend. Diakenen worden hierdoor geholpen aan contacten buiten de gemeente. En aan gemeenteleden biedt het een georganiseerde vorm om zich in te zetten waarbij diakenen hen kunnen stimuleren om zich bij deze organisaties aan te sluiten..
Uit het onderzoek blijkt dat er slechts kleine verschillen – en vaak helemaal geen verschillen – tussen de drie denominaties gevonden zijn. Dit rechtvaardigt een gezamenlijk optrekken, waarmee de ‘vereiste’ professionaliteit ook beter gewaarborgd wordt.
Om coördinatie, netwerken en signalering goed vorm te kunnen geven is communicatie cruciaal. Dat daar nog veel te winnen valt blijkt ook uit het onderzoek. Gemeenteleden zijn vaak niet op de hoogte van de diaconale activiteiten die vanuit hun kerk plaatsvinden en de samenwerking die de diakenen daarvoor aangegaan zijn met andere organisaties. Daar vragen gemeenteleden wel nadrukkelijk om!
Terecht stelt het rapport dat diaconale activiteiten hun voeding moeten vinden in het Evangelie. Of beter gezegd in de Hoofdrolspeler van dat Evangelie. Jezus Christus, die zelf kwam om te dienen en te delen en die daarbij niemand uitsloot. Dat Evangelie gaat vooraf aan elke vorm van organisatie en activiteit van onze kant. Het voedt ons en stuurt ons er op uit. De zondagse erediensten zijn daarvoor een belangrijk vertrekpunt. Daar wordt onze diaconale bewustzijn gewekt, door bijvoorbeeld preken, voorbede voor onze samenleving en in het geld dat we offeren aan concrete diaconale doelen. Deze aanbeveling is een belangrijk vertrekpunt voor diakenen.
Wat is er nodig om in 2020 een bloeiende diaconale praktijk in onze kerken te vinden? Dat was de belangrijke vraag van het onderzoek. Concreet werd daarbij gekeken naar drie verschillende aspecten:
De details van het onderzoek en de verantwoording daarover kun je netjes teruglezen in het onderzoeksrapport. Hieronder vind je direct de resultaten in de vorm van een aantal duidelijke conclusies.
Er is een duidelijk zichtbare wens om het diaconaat naar buiten sterker vorm te geven. Deze wens wordt, zoals uit het onderzoek blijkt, mede ingegeven door het verlangen om niet alleen in woorden maar ook in daden te laten zien dat je christen bent. Het is duidelijk: diaconale daden zijn essentieel voor je uitstraling naar buiten.
Overigens moet dit niet ten koste gaan van de onderlinge zorg in de gemeente. Verder moet dit extern diaconaat toe wel goed georganiseerd worden.
In de ideale situatie is er een sterke zorg voor de eigen gemeente en tegelijkertijd een heldere dienstbaarheid aan de samenleving. Dat is een mooie uitdaging voor ons als kerken en een duidelijke oproep aan onze diaconieën.
Als het gaat om gerechtigheid is het opvallend dat er een behoorlijk verschil blijkt te zijn tussen wat mensen vinden en wat ze daadwerkelijk doen.. Het is kennelijk makkelijker in algemene bewoordingen te praten over gerechtigheid, dan om je gedrag in het dagelijkse leven er concreet op aan te passen. En hoe dichterbij het bij je komt, hoe lastiger het blijkbaar is om deze kloof te overbruggen.
Uit het onderzoek blijkt ook dat er vanuit het diaconaat weinig tot geen aandacht is voor zorg voor de schepping. Dat is opmerkelijk omdat aan de ene kant de laatste jaren er veel te doen is over gerechtigheid en duurzaamheid. En aan de andere kant draagt de Bijbel op een krachtige en indringende manier ons op om ‘recht te doen’ en te zorgen voor bescherming van de zwakken en het zwakke. Het begrip rentmeesterschap gaat ook over verantwoord omgaan met Gods schepping. Via het programma ‘de Faire Naaste’ zijn we begonnen hier aandacht voor te vragen. Zoals nu blijkt valt er in de bewustwording hierover nog het nodige te doen.
“Hoe is ‘t”? “Goed hoor; druk, druk, druk!”. Herkenbaar toch? Het is dan ook niet verwonderlijk dat tijd de grootste remmende factor blijkt te zijn om anderen te helpen. Als tegelijk de wens bestaat om wel meer diaconaat naar buiten vorm te geven, dan werpt dat de vraag op hoe we op daarvoor nieuwe mogelijkheden kunnen creëren? En vraagt het van ons ook geen andere keuzes en andere prioriteiten? In hoeverre zijn we bereid om de consequenties daarvan samen te accepteren? Spannende vragen waarover we de komende tijd aan de slag moeten.
Tegelijkertijd blijkt dat het aanbod van diaconale organisaties wel degelijk stimulerend werkt. Je inzetten via Present, de Voedselbank of een inloophuis is makkelijk en duidelijk en werkt drempelverlagend. Daar liggen dus kansen.
Als het om een bloeiend diaconaat in de toekomst gaat, geven veel respondenten aan dat diaconaat meer gepaard moet gaan met gebed. Diaconaat moet ingebed zijn in gebed. Daarnaast begint gemeentebrede bewustwording steeds weer bij het Evangelie. Dat is de bron voor discipelschap en ook voor ons diaconale handelen.
In 2009 verscheen het rapport ‘Leiding geven aan liefdewerk’, een onderzoek uitgevoerd onder alle diaconieën in de GKv. Eén van de conclusies van dat onderzoek was dat de diaken vooral nog zelf uitvoerend was in het diaconale werk. Vergeleken met dat onderzoek blijkt dat de bewustwording is gegroeid dat de diaken niet zozeer de uitvoerder is, maar juist ook een persoon die gemeenteleden stimuleert en de dienstverlening coördineert. Dat is pure winst!
Tegelijk wordt ook duidelijk dat vanuit deze nieuwe rol, er nog wel de nodige verbetering te realiseren is op het terrein van communicatie. Want een goede communicatie draagt bij aan het stimuleren en coördineren van een diaconale gemeente.
99% betrouwbaar
De respons was met meer dan 3200 respondenten zeer hoog. Dit betekent dat een betrouwbaarheidsinterval gerealiseerd kan worden van 99%. Dit wil zeggen dat er slechts 1% kans is dat gevonden verschillen op toeval berusten (ter vergelijking: in sociaal onderzoek is een betrouwbaarheidsinterval van 95% gebruikelijk en geaccepteerd).
Eensgezind
Opvallend is dat er in de resultaten geen noemenswaardige verschillen zijn gevonden tussen de drie deelnemende kerken. Dat biedt een mooie kans voor verdere nauwe samenwerking op het diaconale terrein.