Een professioneel jeugdwerker kan het jeugdwerk van de gemeente op een hoger plan brengen. Tegelijk is onze ervaring dat er omtrent jeugdwerkers vaak verkeerde verwachtingen spelen. Voorkom teleurstellingen en bereid de aanstelling van een jeugdwerker goed voor.
Om de investering in het jeugdwerk met een jeugdwerker goed uit de verf te laten komen, moet een kerk de juiste voorwaarden scheppen. De jeugdwerker (m/v) heeft duidelijkheid nodig over zijn positie. Wie stuurt hem aan, met wie werkt hij samen, wie stuurt hij aan, op welke niveaus praat hij wel en niet mee, enzovoort.
Daarnaast moeten de verwachtingen en opdrachten helder geformuleerd zijn. En er moet invulling worden gegeven aan het voeren van functioneringsgesprekken, aan mogelijkheden tot persoonlijke ontwikkeling en aan een goede werkplek.
De taken van jeugdwerkers zijn grofweg in te delen in vier kerntaken. De eerste is relaties aangaan met jongeren en vrijwilligers (de rechtstreekse uitvoering). Een tweede kerntaak is vrijwilligers werven, trainen en toerusten. In de derde plaats houden ze zich bezig met het ontwikkelen en implementeren van visie en beleid binnen de gemeente. Ten slotte zetten ze taakgroepen op, die ze aansturen dan wel begeleiden. Deze kerntaken oefenen ze uit binnen de werkvelden catechese en onderwijs, pastoraat, diaconaat en/of missionair.
Op de website jeugdwerker.org hebben we deze taken en werkvelden weergegeven in een matrix. Deze matrix kan helpen om duidelijk te krijgen wat de jeugdwerker moet gaan doen en welke eigenschappen hij daarvoor zou moeten hebben. Bij elke combinatie van kerntaken en werkvelden horen namelijk specifieke competenties.
We onderscheiden dertien competenties: hermeneutisch, pastoraal, liturgisch, missionair, educatief, agogisch, pedagogisch, diaconaal, organisatorisch, ondernemerschap, leiderschap, persoonlijk/spiritueel en innovatief. Elke competentie kan op verschillende niveaus relevant zijn, bijvoorbeeld in het individuele contact met een jongere of binnen één gemeente, en in meer complexe situaties, zoals in het contact met groepen of binnen meerdere gemeenten.
Naast het benoemen van de taken en de daarbij horende competenties, is het raadzaam te formuleren welk profiel de jeugdwerker moet hebben. Het hanteren van een goed profiel maakt de verwachtingen helder en bespreekbaar en helpt bij het vinden van de juiste jeugdwerker. We onderscheiden drie profielen.
Taken van deze jeugdwerker zijn bijvoorbeeld het leiden van jeugdclubs en het geven van catechese. Daarnaast zoekt hij jongeren op en heeft hij gesprekken met jongeren (pastoraat). Hij stimuleert en geeft leiding aan bijvoorbeeld diaconale of missionaire activiteiten die door jongeren worden opgezet. Maar ook kan deze jeugdwerker zich specifiek richten op rand- en buitenkerkelijke jongeren en hen opzoeken en activiteiten voor of met hen uitvoeren. De uitvoerende jeugdwerker is iemand die dicht bij de belevingswereld van jongeren staat en een identificatiefiguur kan zijn. Hij is enthousiast en legt makkelijk contact.
Taken van deze jeugdwerker zijn bijvoorbeeld het organiseren van jeugdclubs en van de catechese, maar ook van activiteiten op diaconaal en missionair terrein. De jeugdwerker werft vrijwilligers, traint en coacht hen. De jeugdwerker zet in overleg met de kerkenraad het jeugdpastoraat op en is zelf mogelijk betrokken bij het pastoraat aan jongeren die echt problemen hebben. Een jeugdwerker met dit profiel kan goed organiseren, heeft overzicht en functioneert als een spin in het web. Het is iemand die kan werven, toerusten, trainen en coachen.
Samen met de kerkenraad en de jeugdleiders ontwikkelt de jeugdwerker visie en beleid voor de verschillende aspecten van het jeugdwerk en voor de positie van de jeugd in het geheel van de gemeente. De jeugdwerker begeleidt het proces waarin het ontwikkelde beleid in de gemeente geïmplementeerd wordt. Eventueel worden vrijwilligers toegerust, getraind en gecoacht om het beleid uit te voeren. Deze jeugdwerker is iemand die agogische processen kan begeleiden, met weerstanden om kan gaan en kan enthousiasmeren. Het is iemand die een brede kennis heeft van wat in het jeugdwerk nodig en mogelijk is. Iemand die goed met predikanten en bestuurders (zoals kerkenraden) kan communiceren.
Kerkpunt kan gemeenten van dienst zijn bij het aanstellen en begeleiden van een jeugdwerker. Of het nu gaat om het opstellen van een juiste taakstelling, om advies en begeleiding bij de werving en selectie, of om het coachen en begeleiden van een jeugdwerker die al in dienst is. Neem niet zomaar een jeugdwerker in dienst, maar denk er goed over na.