Stel je eens voor dat je een kerk voor de buurt wilt zijn en dat de Haagse Schilderswijk die buurt is. De Schilderswijk: een van de armste wijken van Nederland; negentig procent van de bewoners heeft een allochtone achtergrond. Het percentage werklozen is hoog en zeventig procent van de mensen heeft een laag inkomen, ruim veertig procent leeft op de armoedegrens. Dan in zo’n wijk een kerk voor de buurt stichten… hoe is dat gegaan? Wat zijn de activiteiten op dit moment, de vragen en de uitdagingen? En wat kun je hiervan leren als je lid bent van een gewone, doorsnee gereformeerde kerk?

Hoe het begon

Ds. Peter Strating (54) is al lang vertrouwd met de Schilderswijk. Al toen hij studeerde aan het Nederlands Gereformeerde Seminarie in Amersfoort, woonde hij bewust in de Schilderswijk. Niet voor niets: in zomervakanties is hij actief in het evangelisatiewerk en komt hij in contact met jonge Hagenezen, onder wie de harde kern van FC Den Haag. Strating wordt predikant in Katwijk en Rijswijk en werkt als pastoraal werker onder prostituees uit Zuid-Amerikaanse landen – werk dat uiteindelijk wordt ondergebracht in Stichting De Haven.

Als kerk moet je met het evangelie in de wijk aanwezig zijn

Voor Strating werd meer en meer duidelijk dat je als kerk met het evangelie in de wijk aanwezig moet zijn. In 2005 wordt de Havenkerk gesticht als zelfstandige gemeente, ontstaan vanuit samenwerking tussen de Nederlands gereformeerde kerken van Den Haag en Rijswijk. Vanaf het begin is de Havenkerk bedoeld als kerk in en voor de Schilderswijk. Gedragen door enkele enthousiaste gezinnen uit verschillende kerken, die missionair actief willen zijn in hun omgeving. De Havenkerk is begonnen met 46 leden en veertig bezoekers per dienst. Nu zijn er zo’n honderd leden en tweehonderd adressen van mensen die zich betrokken voelen bij de Havenkerk.

Wat de visie op kerk-zijn is

In het beleidsplan schrijft de Havenkerk dat ze uitdrukkelijk kerk wil zijn in de buurt en voor de buurt: de Schilderswijk. De Havenkerk noemt dat zo:

  • een inspirerende kerk zijn in de Schilderswijk;
  • op positieve wijze aanwezig zijn in de buurt;
  • voor verschillende doelgroepen in de buurt gemeenschappen vormen;
  • specifieke aandacht hebben voor kinderen en jongeren in de buurt;
  • onderzoeken of de expertise van de Havenkerk ook gebruikt kan worden in andere buurten.

De Havenkerk gebruikt een gehuurd pand, de Open Hof. In de aanpak van de Havenkerk speelt de Open Hof een belangrijke rol: het is een ontmoetingsplek voor de buurt. Zo’n plek is erg belangrijk omdat de Havenkerk gericht is op gemeenschapsvorming, om mensen samen te brengen rondom zinvolle bezigheden. Zo wil de Havenkerk een bijdrage leveren aan de samenhang van de Schilderswijk en mensen van diverse afkomst met elkaar in contact brengen.

Bij de maaltijden gaat het om meer dan eten alleen

Wat een belangrijke uitdaging is

In de Havenkerk gaat het om zinvolle ontmoeting tussen mensen uit de buurt; het sociale aspect staat voor veel bewoners op de eerste plaats. Tegelijk is in de Havenkerk het sociale altijd met het geestelijke verbonden: zingevingsvragen, geloven in God en omgaan met elkaar zijn altijd belangrijke thema’s.

Toch is het bezoeken van de zondagse kerkdienst voor veel deelnemers aan de maaltijd een brug te ver. Het werkt ook andersom: de gemeente is gegroeid en het lijkt erop dat er meer scheiding is gekomen tussen de zondagochtenddienst en de doordeweekse activiteiten van de Havenkerk. Veel mensen uit de Schilderswijk die activiteiten bezoeken, kennen de mensen niet die op zondag aanwezig zijn in de dienst – en andersom.

In de geloofsovertuiging van de leiding van de Havenkerk vormen beide groepen één gemeenschap, beiden vormen de Havenkerk. De jonge moeder die elke donderdag naar de Moeder-en-kindclub komt, kent niet degene die achter haar woont en elke zondag de diensten bezoekt. Stel je nou eens voor dat beiden elkaar leren kennen, hoe zouden ze elkaar dan kunnen bijstaan? Voor de één betekent het dat haar binding met de Havenkerk groter wordt en dat zo de kans toeneemt dat ze Christus (beter) leert kennen. Voor de ander betekent het een verbreding van haar leefwereld; mensen en een cultuur leren kennen die je anders niet makkelijk ontdekt. Door beiden met elkaar in contact te brengen kan de kerkgemeenschap sterker worden.

In het maatjesproject worden mensen aan elkaar verbonden

Om dit te bereiken is binnen de Havenkerk een ‘maatjesproject’ ontwikkeld. Onder de naam ‘Verrassende vriendschappen’ worden mensen aan elkaar verbonden. Zodat twee mensen maatje van elkaar worden. Waardoor de relatie tussen de doordeweekse activiteiten en die van de zondag sterker wordt. Voor elk maatjeskoppel geldt dat het hun vrij staat om hun contact zelf inhoud te geven. Het ene koppel heeft behoefte aan wekelijks contact, het andere mogelijk wat minder of aan een andere vorm: een telefoontje of een bemoedigend kaartje. Een belangrijk aspect is dat een maatje ervoor zorgt dat de ander met de feestdagen iets te doen heeft – wat voor veel mensen betekent: niet alleen zijn. Ook kan het zo zijn dat iemand nog niet zo lang christen is of contact heeft met de Havenkerk. Dan kan een maatje helpen om wegwijs te worden in het leren geloven of leven als christen.

Wat wij hiervan kunnen leren

De Havenkerk is ontstaan vanuit een sterke betrokkenheid op de Schilderswijk. Hoe goed ken jij de buurt waarin jouw kerk staat? Wat weet jij van vragen en problemen van jouw buurtgenoten? En ben je ermee begaan? De Havenkerk is ontstaan als initiatief vanuit twee bestaande kerken. Welke kerk is er in jouw omgeving met wie je een samenwerking kunt aangaan? De Havenkerk is begonnen met veertig mensen, hoeveel gemeenteleden kun jij in jouw eigen kerk mobiliseren?
In Gods koninkrijk is de plaatselijke gemeente zowel model als boodschapper. Als model wil de kerk laten zien hoe het leven met Christus mensen verandert, een voorbeeld zijn van wat ze belijdt. De kerk is ook boodschapper, wil verkondigen, dat mag met woorden en zeker ook met daden. De kerk doet er daarom toe, misschien wel vooral voor de buurt. Hoe gaan wij dat vorm en inhoud geven – als gewone, doorsneekerk?

Hayo Wijma is gemeentebegeleider/onderzoeker bij het Praktijkcentrum. Als onderzoeker heeft hij vooral onderzoek gedaan naar diaconaal-missionaire kerkvernieuwing.

Dit artikel is gepubliceerd in Blad Dienst 2018/4