De kerk moet een veilige plek te zijn, voor iedereen. Dus ook voor de kinderen, tieners en jeugdleiders. Dat lijkt een open deur, maar veiligheid ontstaat niet vanzelf. Hoe werk je aan een veilige sfeer en hoe voorkom je allerlei vormen van seksueel misbruik?
Sociale veiligheid is een veelomvattend begrip en gaat over:
de bescherming, of het zich beschermd voelen, tegen gevaar dat veroorzaakt wordt door, of dreigt van, de kant van menselijk handelen in de openbare ruimte.
Binnen het jeugdwerk betekent sociale veiligheid dus dat iedereen zich beschermd voelt. Samen doen jonge mensen en leiding er iets aan om gevoelens van onveiligheid te voorkomen. Bij onveiligheid kun je bijvoorbeeld denken aan:
Het Meldpunt Seksueel Misbruik in Kerkelijke Relaties (SMKR) zet zich in voor de kerk als veilige plek. Het Meldpunt heeft verschillende tools ontwikkeld om kerken te helpen op de weg naar veiligheid. Met het Stappenplan Een veilige kerk kun je zelf aan de slag gaan om je eigen kerk veiliger te maken.
Sociale veiligheid is een punt van aandacht bij elke ontmoeting. Ook als er een keer een conflict is in een groep. Praat hierover en geef aandacht aan wie ermee te maken hebben. De regel is dat er bij elk conflict, hoe klein ook, pastorale aandacht is voor iedereen die hier bij betrokken is. Dat geldt voor de ‘dader’, het ‘slachtoffer’ én de ’toeschouwers’. Door ook aan de kleine conflicten aandacht te geven bouw je in het jeugdwerk aan een sfeer van vertrouwen.
Seksueel misbruik is een lastig onderwerp. Toch is het belangrijk dat kerken dit onderwerp bespreekbaar maken in preken, in het jeugdwerk en op kringen. In Christus’ gemeente is geen plaats voor misbruik, in welke vorm dan ook. Blijvende aandacht voor een veilige kerk vraagt om planmatige aanpak. De kerk heeft de verantwoordelijkheid om de veiligheid te waarborgen. Natuurlijk leef je in de kerk het liefst vanuit de overtuiging dat het in jouw gemeente niet voorkomt. Maar dat is niet meer dan een wens en zeker geen garantie, de cijfers spreken het tegen!
Het Meldpunt Misbruik heeft een aantal tools ontwikkeld waar jeugdgroepen mee aan de slag kunnen om veiligheid in de groep bespreekbaar te maken. Zo is er een Stellingenspel en een Kringgesprek over omgangsregels in de groep. De materialen hiervoor vind je bij stap 3 in het Stappenplan Een veilige kerk.
Iedereen met een taak in de kerk zal zijn of haar eigen werkwijze zorgvuldig moeten bewaken om risicovolle situaties te herkennen en bespreekbaar durven te maken. Iedereen met een taak in de kerk is verantwoordelijk voor het zuiver houden van relaties. Daarbij is het van belang om het evenwicht tussen distantie en nabijheid te bewaken. Van jou als jeugdleider wordt verwacht dat je uitgaat van morele richtlijnen.
Meldpunt Misbruik biedt gedrags- en beroepscodes voor predikanten en werkers in de kerk en protocollen voor gemeenten die geconfronteerd worden met misbruik in kerkelijke relaties. Voor gemeenteleden die omgaan met jeugd is er een model gedragscode. Ook zijn er voorbeeld omgangsregels voor het jeugdwerk beschikbaar.
Gemeenten die geen preventiebeleid voeren lopen een aantal risico’s:
Heb jij problemen of vragen rond seksueel misbruik in kerkelijke relaties? Neem dan contact op met Meldpunt Misbruik.