Ouderlingen en diakenen werken beide in de gemeente, ieder hebben ze hun eigen specifieke accenten. Natuurlijk zijn er allerlei raakvlakken en soms zelfs overlappingen, maar de kerntaken van beide ambten zijn herkenbaar verschillend. Wanneer je dat van elkaar weet kun je prima samenwerken en elkaar optimaal aanvullen.
Vaak wordt diaconaat (onterecht) in een adem met pastoraat genoemd. Met pastoraat bedoelen we de zorg voor het geestelijke welzijn, het geloofsleven. Dat is vooral het werk van de ouderling en de predikant. Het brandpunt daarin is de relatie tussen God en het betreffende gemeentelid.
Een diaken richt zich vooral op situaties van fysieke, materiële en sociale problemen. Het diaconaat is daardoor vaak meer praktisch. Je gebruikt je handen, ogen en oren en je mond. Je helpt waar dat nodig is en komt op voor de rechten van mensen in de knel. Het brandpunt daarin is de relatie tussen het betreffende gemeentelid en zijn of haar naaste.
Je voelt wel aan dat dit geen gescheiden werelden zijn. Ouderlingen en diakenen vullen elkaar aan. En als ze dat goed doen, versterken ze elkaar. Het is daarom belangrijk van elkaar te weten waar je focus in eerste instantie ligt. Het schema geeft dit overzichtelijk weer.
Ouderlingen en diakenen werken beide in de gemeente. Dat vraagt dat ze goed samenwerken. Individueel, maar ook als kerkenraad en diaconie. Samenwerken betekent niet dat je alles samen doet of (bijna) altijd samen met een ouderling op bezoek gaat. Juist vanuit je eigen profiel vul je elkaar aan en versterk je de ander. Daarom is het belangrijk dat ouderlingen en de diakenen elkaars doelen en kerntaken goed in beeld hebben. Om goed samen te werken is het behulpzaam om concrete afspraken te maken over hoe je de samenwerking wilt invullen. Daarbij komen drie aspecten in beeld.
Op beleidsniveau vindt overleg en afstemming van plannen en verdeling van de taken plaats. Deel met elkaar de wederzijdse plannen en bespreek hoe die elkaar kunnen aanvullen en versterken. Zorg dat ouderlingen en diakenen daarbij elkaars profiel scherp voor ogen hebben
Informatief samenwerken betekent dat je elkaar op de hoogte houdt, zowel over de situatie als over de aanpak van ieders werkzaamheden. Maak concrete afspraken we over diverse situaties. Stem met elkaar af welke informatie je deelt en maak verwachtingen helder. Bespreek hoe je informatie met elkaar deelt en hoe je samen wilt optreden richting de gemeente. Maak het verder bespreekbaar wanneer het werk je boven het hoofd groeit. Blijf er ook niet mee rondlopen als je vindt dat je collega-ouderling je te weinig informeert of te weinig interesse toont in het diakenwerk.
Praktisch samenwerken betekent dat je samen dingen doet en samen op pad gaat, bijvoorbeeld bij een kringbezoek. Hieronder valt ook het organiseren van het werk in wijk. Je kunt samen diverse activiteiten bedenken en (laten) uitvoeren voor de onderlinge betrokkenheid binnen de wijk en naar buiten. Overleg regelmatig over je wijk en nodig daar dan ook de wijkcoördinator, eventuele pastorale en/of diaconale werkers bij uit. Bid samen voor je wijk.
In veel gemeenten lukt het bijna niet meer om de vacatures voor ouderling te vervullen. Daardoor wordt er gekeken naar oplossingen om het werk zo goed mogelijk in te vullen met de beperkt beschikbare capaciteit. Een zo’n oplossing is om de diaken mee te nemen op huisbezoek. Dit mede omdat in sommige gemeenten het diaconale huisbezoek niet goed van de grond is gekomen. Wat er dan vaak gebeurt is dat de diaken gaat ‘meeliften’ met de ouderling en verdwijnt achter de brede rug van de ouderling. Dat maakt het voor de gemeente niet echt duidelijk wat het eigene is aan de taken van ouderlingen en diakenen. Voor je het weet, raak je als diaken je identiteit kwijt. Je bent geen hulpouderling. Wees daar alert op.
Een goede samenwerking heeft ook gevolgen voor de talstelling. Nu diakenen conform de huidige kerkorde niet meer meestemmen, is het goed om goede afspraken te maken over de talstelling. Zodat beide ambten samen kunnen werken in de opbouw van de gemeente. Deze handreiking wil dat ondersteunen.