Barmhartigheid is niet zomaar een kenmerk van God. Het raakt Hem diep van binnen, in zijn hart. ‘Mijn hart wordt verscheurd en door barmhartigheid word ik bewogen’. Zo barmhartig en liefdevol is onze Vader. Van Jezus leren we dat ook wij net zo liefdevol en barmhartig moeten zijn: ‘Wees barmhartig zoals jullie Vader barmhartig is’. God is barmhartig, maar Hij is ook rechtvaardig. Dit betekent dat Hij eerlijk, onpartijdig en betrouwbaar is. Hij doet wat Hij belooft, je kunt op Hem bouwen! En ook daarin wil Hij dat we op Hem lijken. Je weet wat de Heer van je wil, ‘niets anders dan recht te doen en trouw te zijn’. Want God houdt van mensen die het goede doen.
Goed doen
Je kunt zo maar geconfronteerd worden met zorgelijke en ingewikkelde situaties. Ziekte, verdriet, relatieproblematiek, werkstress. Wat is het fi jn wanneer er dan een plek is waar je terecht kunt voor praktische hulp en concrete steun, een open gesprek en een luisterend oor, eerlijk advies en gebed. Dat is in het kort waar het bij diaconaat om gaat. Barmhartigheid is het goede zoeken en doen voor een ander. Het evangelie zet je in beweging om te helpen. Je probeert om de nood van de ander te verzachten en mogelijk zelfs helemaal weg te nemen. Soms lukt dat niet of onvoldoende. Dan blijf je liefdevol en trouw naast die ander staan. Daarin weerspiegel je hoe God met jou omgaat.
Recht doen
Recht doen betekent dat je de ander geeft wat hem of haar toekomt. Mensen worden soms op grote schaal en structureel uitgebuit. Wie hoort hun stem? Recht doen gaat over het herkennen en durven benoemen van onrecht. Het betekent ook dat we onrechtvaardige situaties aankaarten en opkomen voor de mensen die hiermee te maken krijgen. Het heeft ook te maken met de zorg voor de schepping. De aarde is niet van ons, we hebben haar in beheer gekregen. Jij en ik hebben de verantwoordelijkheid om eerlijk en zorgvuldig met mens, dier en de natuur om te gaan. Als kerk streven we naar eerlijke relaties met mensen en met de hele schepping.
Dienen, delen en doen
We zijn geroepen om het evangelie te leven in ons dienen, delen en doen. Deze drie woorden horen bij elke christen en kunnen niet worden uitbesteed aan een aantal specialisten in de gemeente.
De Bijbel over barmhartigheid en gerechtigheid
Het helpen van en opkomen voor mensen in kwetsbare posities zie je op veel plaatsen in de Bijbel terug. Vanaf het begin van Gods verhaal met mensen vinden we richtlijnen voor onze relatie met God en de naaste. Barmhartigheid en gerechtigheid zijn daarbij sleutelwoorden. Weduwen, wezen en vreemdelingen waren in Bijbelse tijden de meest kwetsbare groepen in de samenleving. De wetgeving van het Oude Testament bevat veel regels die juist hen beschermen. Hun rechten worden tot in detail beschreven en beschermd, want ook zij horen volop bij de gemeenschap van God.
En die zorgplicht beperkte zich niet tot het eigen volk, want Israël werd nadrukkelijk opgeroepen om ook vreemdelingen liefdevol te behandelen. Ze waren zelf immers ook vreemdeling geweest (Deut. 10:19).
Het concreet omzien naar kwetsbare medemensen was ook niet vrijblijvend (Deut. 14:28-29, 24:17-22, 26:11-13; Jes. 58:6-11). God neemt het hoog op als het volk Israël deze plicht verzaakt. Voor Hem is het zelfs een teken dat het volk Israël Hem ontrouw is geworden (Jes. 1:17). Inzet voor barmhartigheid en gerechtigheid behoren tot de kern van een levend geloof!
In het Nieuwe Testament wordt die lijn doorgetrokken. Denk aan het verhaal van de barmhartige Samaritaan. Het is een antwoord op de vraag ‘wat moet ik doen om het eeuwige leven te krijgen?’. In Matteüs 25 zien we diezelfde scherpte. We lezen daar over het laatste oordeel wanneer Jezus weer terugkomt. In het Koninkrijk van God is het omzien naar naar hongerigen, dorstigen, naakten, vreemdelingen, gevangenen en zieken geen bijzaak, maar behoort het tot de kern van geloven. Ik denk omdat God verlangt naar mensen, waarin Hij iets van zichzelf terugziet.