De kerk hemels? Als je een beetje actief bent in de kerk, heb je zomaar een heel andere ervaring. Er is soms zoveel frustratie en gedoe. Toch geloof ik stellig dat de kerk aan de ene kant vaak aardser is dan we wensen en tegelijk zoveel hemelser dan we vaak denken. Juist dat én én denken kan ons verder helpen in ons kerk-zijn.

Aards

Dat de kerk aards is, behoeft nauwelijks uitleg. Vacatures, mensen die niet vooruit te branden zijn, een gebouw dat te groot of te lelijk is, of allebei. Ruzie in de kerkenraad. Kleinmenselijk gekonkel, irritante broeders en zusters die overal tegen zijn en brieven schrijven. Jeugd die niet komt en als ze wel komt ongeïnteresseerd in de bank hangt, vastgekleefd aan hun mobieltje. Eindeloze discussies over volgorde van collecten en welke luiers er in de crèche nodig zijn. Een dominee die niet functioneert. En dan laten we echt schadelijke zaken als misbruik nog maar achterwege.

Niet relativeren

De kunst is om dit alles niet te relativeren. Al deze zaken gebeuren en dat moeten we onder ogen zien. Dit is ook de kerk: kleinmenselijk, zondig, aards. Dat is alleen nog maar onze eigen blik. Wanneer je aan mensen van buiten de kerk vraagt naar hun beeld van de kerk, word je niet veel vrolijker. Sinds een aantal jaar scoort het instituut kerk zelfs het laagste van alle instituten waar mensen vertrouwen in hebben. We scoren qua vertrouwen zelfs nog lager dan politieke partijen! Dat wil vandaag de dag toch echt wat zeggen.

Maar toch, waarom is deze blog dan een loflied op de kerk. Dat heeft met twee punten te maken. Allereerst omdat we het aardse onderwaarderen en daarnaast omdat we het hemelse te weinig zien.

De wenselijkheid van het aardse

Kerken zijn voluit aards. Clubjes aardse mensen die aardse dingen doen, zoals vergaderen, muziek maken, zingen, kinderen wat bijbrengen, koffiedrinken met mensen uit de buurt, helpen met verhuizen, soms zelfs letterlijk wroeten in de aarde.

Wij leven allemaal op deze aarde, die Gods aarde is. En God heeft een missie met deze wereld. En niet alleen met zielen van mensen. God hield zoveel van de mensen en de aarde, dat Hij Zijn Zoon naar onze wereld stuurde. God die zelf voluit aards werd, woord dat vlees werd. Als God zo van deze aarde houdt en daar zo op betrokken is, dan moeten wij het aardse en ons mens-zijn ook volop waarderen. God heeft de aarde en aardbewoners bedacht en gemaakt om Zijn missie tot zijn recht te laten komen. Dat is het startpunt van elke kerk.

Niemand heeft ooit God gezien

Als bruggetje, of Jacobsladder tussen het aardse en hemelse, een illustratie uit de Bijbel. Veel mensen die thuis zijn in de Bijbel kennen wel de tekst ‘Niemand heeft ooit God gezien’. Het vervolg dat velen kennen is: ‘maar de enige Zoon, die zelf God is, die aan het hart van de Vader rust, heeft Hem doen kennen’(Joh. 1: 18). Maar, dezelfde Johannes gebruikt die zinsnede nog een keer, namelijk in een brief (1. Joh. 4: 12): niemand heeft ooit God gezien. Het vervolg is daar alleen anders: ‘Maar als we elkaar liefhebben, blijft God in ons en is zijn liefde in ons tot volmaaktheid gekomen.’ Dat is me nogal een radicale boodschap. Mensen kunnen God niet alleen kennen door Jezus Zijn Zoon die zelf God is. Maar ook als aardse mensen elkaar liefhebben is er iets van God zichtbaar.

De kerk hemelser dan we denken

Die aardse kerk is hemelser dan we denken. Dat heeft alles te maken met die onderlinge liefde. De Britse zendeling en missioloog Leslie Newbigin verwoordt dat kernachtig: ‘De enige hermeneutiek van het Evangelie is een gemeenschap van mannen en vrouwen die daarin geloven en ernaar leven.’ Wat Newbigin hier zegt is dat door de geloofsgemeenschap heen het Evangelie zichtbaar en merkbaar is. Het is zelfs de enige manier waarop je het Evangelie leest. Dat zijn grote woorden, maar ik denk dat hij gelijk heeft.

Juist in een gemeenschap van aardse mensen waarin van alles aan de hand is, wordt Gods liefde en genade merkbaar. Veel mensen die tot geloof komen, bekeren zich eerst tot dat maffe groepje mensen waar ze iets moois en bijzonders in vinden. En pas later bekeren ze zich tot de God van die gemeenschap; belonging before believing. Soms heb je een blik van mensen buiten de kerk nodig om dat hemelse in jouw aardse clubje te herkennen.

Voorproefje

Diezelfde Newbigin heeft nog een beroemde uitspraak gedaan over de kerk. Volgens hem is de kerk een teken, instrument en een voorpoefje van het koninkrijk van God. Bij Kerkpunt gebruiken we die laatste term ook vaak, de kerk als voorproefje. Dat laat iets zien dat de kerk zowel iets hemels als iets aards is, én én. Je kunt in de geloofsgemeenschap nu al iets proeven van de goedheid van God.

So what

Wat kun je hier nu mee in je kerk? Het lost het probleem van ruzie, weglopende jeugd of schijnbaar doelloze vergaderingen niet op. Toch denk ik dat deze én-én benadering je verder kan helpen in kerk-zijn.

Allereerst, wees eerlijk. De kerk is aards en er is gewoon gedoe, zie dat onder ogen en erken dat. Daarnaast: het aardse is goed en belangrijk. God heeft een missie met deze aarde. Dat heeft consequenties hoe je naar mensen, naar maatschappelijke structuren en naar de aarde kijkt. En ten slotte: blijf het hemelse zien. God is aan het werk in en door gemeenschappen heen. Laten we elkaar helpen om dat te zien, te benoemen en God daarvoor te danken. Let daarbij op, het hemelse is er niet ondanks het aardse, maar door het aardse heen.

Als de geloofsgemeenschap een voorproefje is en de enige (of belangrijkste) hermeneutiek van de Bijbel, dan is het zaak om daar bewust van te zijn. Zorg dat je als gemeenschap zichtbaar en merkbaar aanwezig bent en niet alleen als individu of via (christelijke) goededoelen-organisaties. Gun anderen een kennismaking met de plek waar Gods genade en goedheid merkbaar is.

Deze blog is een ingekorte versie van Cors z’n bijdrage op de Kerk.Proeverij.

 

  • Kerk.Proeverij

    Op 8 februari organiseerden we een onze eerste Kerk.Proeverij. Een dag met inspiratie en concrete training voor jouw taken en jouw werkveld. Op deze pagina vind je de materialen van deze dag.

    Lees meer