In Nederland geven jaarlijks circa 4,4 miljoen mensen hulp aan hun partner, familie, vriend of buur, die hulp nodig heeft vanwege lichamelijke, psychische, verstandelijke beperkingen of ouderdom. We noemen dit mantelzorg, wanneer die hulp meer is dan in de betreff ende relatie (als partner, ouder of bijv. huisgenoot) gebruikelijk is. Mantelzorgers geven zorg omdat zij een persoonlijk band hebben met degene voor wie zij zorgen. Het zijn dus geen beroepsmatige zorgverleners.
De bereidheid om voor elkaar te zorgen is groot. De laatste jaren realiseren we ons meer en meer het belang van mantelzorg, vooral ook omdat ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Mantelzorg vormt een belangrijk onderdeel van de zorg. Het wordt ook wel het fundament van de gezondheidszorg genoemd. Ook voor diakenen is mantelzorg een punt van aandacht.
Mantelzorg is:
Mantelzorg en vrijwilligerswerk zijn niet hetzelfde. Vrijwilligerswerk is een bewuste keuze. Als je met het vrijwilligerswerk start, is er nog geen emotionele band. Je kiest zelf hoeveel tijd je wilt besteden aan het vrijwilligerswerk en je kunt het werk op eigen initiatief ook weer beëindigen. Het werk biedt je ontspanning en de mogelijkheid om jezelf te ontplooien. Je doet dingen die je leuk en zinvol vindt om te doen. En door de contacten in het vrijwilligerswerk wordt je wereld groter.
Een mantelzorger ben je als iemand in je omgeving waar je al een emotionele band mee hebt, zorg nodig heeft. In die zin overkomt het je. Mantelzorgers zorgen soms 24 uur per dag en kunnen die zorg niet zomaar beëindigen. Ook kun je als mantelzorger veel moeilijker kiezen wat je wel en niet wilt doen. Je doet ook dingen die je niet zo liggen, zoals bepaalde verpleegkundige handelingen. En door de intensieve zorg die je geeft, wordt je wereld vaak kleiner.
Een behoorlijk deel van de mantelzorgers voelt zich overbelast. Dat komt ook doordat een mantelzorger zichzelf vaak niet als zodanig herkent. ‘Het is toch logisch dat ik dit doe?’, hoor je vaak. Juist de relatie met degene voor wie je zorgt, kan het zorgen zwaar maken. Je ziet degene van wie je houdt steeds een beetje verder achteruit gaan. Of de communicatie wordt steeds lastiger. Je wordt je bewust van het veranderen van je toekomstperspectief. Door de relatie in de zorgsituatie, kun je er ook niet zomaar uitstappen. Het zorgen houdt niet op. Extra zwaar is het wanneer je zorg moet combineren met een baan, school of gezin.
Toch vraagt niet elke mantelzorger even gemakkelijk om hulp. Daar zijn verschillende redenen voor:
De mensen met wie iemand regelmatig contact heeft, zoals vrienden, familie of gemeenteleden, kunnen een belangrijke steun zijn:
Wat kun je als diaconie doen om mantelzorgers te ontlasten? We geven een aantal concrete suggesties:
In die ondersteuning gaat het vaak om praktische zaken zoals:
Schakel waar mogelijk anderen in. Geef als diaconie via het kerkblad informatie over mogelijke vormen van praktische ondersteuning voor mantelzorgers. En attendeer mantelzorgers op de verschillende ondersteuningsmogelijkheden die er zijn.