Verlegenheid en verlangen
Allereerst is het belangrijk om je te realiseren dat een scheiding meer mensen treft dan twee personen. Het raakt kinderen, als die er zijn, vrienden, familie, buren, collega’s en de huisgroep of kring binnen de kerkelijke gemeente. Voor iedereen roept dat andere gevoelens op. Je kan verbolgen zijn dat je pas wat hoort als het al te laat is. Misschien voelde je je machteloos omdat je het zag aankomen. Of ben je opgelucht. Verdriet of verslagenheid, ongeloof of het gevoel te moeten kiezen tussen één van beide. Die gevoelens maken het complex en beladen.
Voor het stel dat uit elkaar gaat, is het vaak lastig om aan te geven waar en wanneer hulp nodig zou zijn. Het is überhaupt de vraag of je dat in alle kwetsbaarheid wel zou willen. Veroordeling en wat al niet meer ligt op de loer. Bij de omgeving speelt verlegenheid parten. Mag je helpen, moet je dan kiezen voor de een of de ander, wat kan je doen?
En alle gebrokenheid willen we en mogen (of zelfs moeten) we nu al bijdragen aan dát wat hoop en perspectief geeft. En daarom kan de kerk hierin een rol spelen. Denk aan bemiddeling, verzoening, herstel en, niet onbelangrijk, het helpen om Jezus te volgen als je machteloos in de crisis van je relatie staat. Hoewel niet strikt te scheiden, is de insteek hieronder voornamelijk diaconaal. We geven hiervoor een paar concrete handreikingen.
Iedereen in beeld
Om te beginnen is het van belang dat iedereen (inclusief het stel zelf) zich gekend en geliefd weet. Het lijkt een open deur, maar het is o zo belangrijk dat iedereen zijn hart kan luchten. Het stel, de kinderen, maar ook de huisgroep of kring van vrienden. Voor je verdergaat, moet je deze stap zetten. Het raakt iedereen in meerdere of mindere mate. Neem tijd en ruimte om in kaart te brengen wie het raakt. Organiseer een luisterend oor. Voor de kinderen kan dat een kinderwerker of een door hen gekozen vertrouweling zijn. Voor de volwassenen ben jij dat misschien als diaken of ouderling, maar dat hoeft niet per se. Denk er over na of je een aanspreekpunt voor beide partners wil of dat elke partner een eigen contactpersoon heeft. Stem dit af met betrokkenen.
Hulpvragen helder
Als je dan in gesprek bent met elkaar, hoef je het niet alleen te hebben over hoe je dit raakt. Spreek ook met elkaar door hoe de ander geholpen wil worden en hoe jij wilt helpen. Dit verschilt uiteraard per betrokkene. Er kan zowel een hulpvraag als een hulpaanbod zijn. Soms heb je geen idee op welke vlakken je hulp kunt vragen of geven. Een sociale kaart is dan een handige leidraad. Daarin werkt men vaak met domeinen die aangeven op welk gebied hulp gegeven kan worden. Denk aan huisvesting, financiën, geestelijke zorg, juridische zorg, lichamelijke zorg, zorg voor jeugd en gezin (huiselijke relaties), zorg omtrent verslaving, etc.
Met de sociale kaart in de hand kan je verkennen op welke gebieden je hulp nodig hebt. En waar je die hulp buiten je kerkelijke gemeente kan zoeken en aanbevelen. Maar ook binnen de gemeente is er hulp mogelijk. Denk aan het netwerk dat graag om dit stel heen wil staan. Wie weet heeft iemand een huis of ruimte waar tijdelijk een van de twee kan wonen. Misschien zijn er mensen die tijdelijk willen koken voor dit gezin, of die als vertrouweling een luisterend oor kunnen bieden.
Realiseer dat een hulpvraag vaak niet gelijk duidelijk is. Soms moet je even onderweg zijn om helder te krijgen wat er nodig is. Gedurende het proces kan de vraag ook veranderen. Verken dus regelmatig op welke vlakken er een hulpvraag is of lijkt aan te komen.
Proces bewaken
Je bent met elkaar onderweg, de hulp is helder en iedereen is gezien en gehoord. Blijf dan de vinger aan de pols houden. Blijf oog houden voor wat het oproept. Je staat middenin een gebroken situatie, waarbij je soms aan alle kanten het onvermogen kan voelen. Niet in de laatste plaats bij jezelf. Het is van belang om een duidelijke termijn vast te stellen bij de hulp die is ingezet. Niet zozeer om de hulp te beperken of eindig te laten zijn. Maar wel om verwachtingen helder te hebben tussen alle betrokkenen. Het voorkomt onbeantwoorde verwachtingen of het gevoel van een gebed zonder eind. Daarnaast geeft een termijn de mogelijkheid te evalueren en op basis daarvan verder te gaan, bij te sturen of hulp te stoppen. Dat is goede zorg voor iedere betrokkene.
Hoopvol onderweg
Je voelt wellicht verlegenheid bij de gebrokenheid die er zomaar kan zijn. Maar daarnaast hopelijk ook een diep verlangen dat de kerk een plek is waar in die gebrokenheid hoop klinkt en wordt ervaren. Wat zou het mooi zijn als de gemeente, ook na een echtscheiding, een warm bad is, waarin de liefde van Christus werkelijk gevoeld wordt, in aandacht, zorg, bezoek, praktische hulp. De handreikingen in dit hoofdstuk willen je daarbij helpen.
